Podczas licznych rozmów bezpośrednich jak i pośrednich  z rodzicami dzieci często pada pytanie kiedy tak właściwie powinniśmy udać się do logopedy, jak wyłapać sygnały, że z naszym dzieckiem dzieje się coś niepokojącego .Poniżej przedstawiam w skrócie etapy rozwoju mowy adekwatne do wieku życia dziecka. Jeżeli w okresie wczesnego niemowlęctwa rodzice zaobserwują iż dziecko nie unosi główki, nie reaguje na hałas, stukanie, nie gaworzy, nie interesuje się w późniejszym okresie mową i nie rozumie jej, nie chwyta zabawek itp., wówczas powinni zasięgnąć porady specjalisty. Należy mieć świadomość, że najdrobniejsze nieprawidłowości w tym czasie mogą być przyczyną poważnych zaburzeń, które ujawniają się w późniejszym etapie rozwoju dziecka. Usunięcie tych zaburzeń  może okazać się wówczas bardzo trudne, a niekiedy niemożliwe.

Mowa dźwiękowa dziecka stanowi  istotny element w jego życiu emocjonalno-poznawczo-społecznym . Rozwija się jakby bezwiednie, jest czymś naturalnym, oczywistym, ale też biologicznie uwarunkowanym. Pierwszym dźwiękiem jaki usłyszymy od naszego dziecka jest płacz przy narodzinach. Natomiast żeby nam dane było usłyszeć słowa „mama”, „tata”, mowa dziecka podlega różnym przemianom rozwojowym. W mowie niemowlęcia słyszymy dźwięki przypominające połączenia samogłosek. Pojawiają się też dźwięki naśladujące mlaskanie, muczenie, buczenie, gruchanie. Niektóre z nich są podobne do głosek naszego języka. Jest to okres tzw. głużenia, trwający do około 6 miesiąca życia. Głużenie jest treningiem dla aparatu oddechowo-fonacyjno-artykulacyjnego, często też oddaje aktualne stany emocjonalne maleństwa. Od 7 miesiąca życia rozwija się etap gaworzenia. Dziecko już świadomie odpowiada swoimi żywymi reakcjami na obecność matki, jej twarz, głos. Po około 9 miesiącach u dziecka następuje ogromny skok w rozwoju sensomatycznym ( rozwój zmysłów człowieka: wzroku, słuchu, smaku, powonienia, dotyku ).Jest to etap tzw. echolalicznego rozwoju mowy. Dziecko potrafi już mówić powtarzając słyszane dźwięki mowy, naśladuje dźwięki z otoczenia. Sygnalizuje swoim zachowaniem mową ciała potrzeby i w ten sposób nawiązuje kontakt z otoczeniem. Od około 11 do 15 miesiąca życia zaczyna mówić pierwsze słowa, jest  to tzw.okres społecznej gotowości do mówienia. Pierwsze słowa wymówione świadomie przez dziecko to sylaby : „ma-ma” (mama), „ta-ta”, „ba-ba”(baba), „pa-pa”(do widzenia). Formy te nacechowane są akcentem, odznaczają się intonacją.

W rozwoju mowy dziecka możemy wyróżnić 4 okresy:

  1. Okres melodii – trwa od urodzenia do 1 roku życia. Dziecko moduluje dźwięki zbliżone do /a/, /o/, /u/, /e/, wydaje dźwięki gardłowe /k/, /g/. Od 6 miesiąca życia pojawiają się głoski dźwiękowo zbliżone do /p/, /b/, /t/, /d/, ich połączenia z samogłoskami.
  2. Okres wyrazu – trwa od 1 do 2 roku życia. Dziecko posługuje się wieloma rzeczownikami, czasownikami i przymiotnikami. Pojawiaja się pierwsze pytania co świadczy o rozwoju rozumienia i słownika biernego dziecka.
  3. Okres zdania – rozwija się między 2 a 3 rokiem życia. Pojawiaja się pierwsze konstrukcje zdań oznajmujących przeczących i pytających.
  4. Okres swoistej mowy dziecięcej – trwa od 3 do 6 roku życia. Dziecko opanowuje wzorce wszystkich głosek, opanowuje odmianę wyrazów.

Anna Kucharska

logopeda, neurologopeda

Literatura:
1.prof. dr hab. Bronisław Rocławski, Opieka logopedyczna od poczęcia.
2. Maria Polakiewicz, Pierwsze kroki w rozwijaniu mowy i języka małego dziecka z wadą słuchu.

Rozwój mowy dźwiękowej