Oddychanie jest czymś tak naturalnym i oczywistym, że rzadko zastanawiamy się nad jego znaczeniem, a powinniśmy ponieważ jest ono podstawą prawidłowej wymowy. W czasie fonacji (mówienia) oddycha się ustami. Droga powietrza nabieranego ustami jest krótsza i możemy go nabrać więcej, co jest istotne przy mówieniu. W czasie snu, a także wtedy, gdy dzieci nie mówią powinny oddychać nosem. Droga powietrza przechodzącego przez nos jest dłuższa, powietrze oczyszcza się i ogrzewa.
Co dzieje się gdy dzieci podczas snu i milczenia oddychają ustami:
- zimne i zanieczyszczone powietrze wpada bezpośrednio do jamy ustnej zwiększając ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych, które są przyczyną częstych nieobecności na zajęciach w przedszkolu i szkole;
- przy płytkim oddechu, przez usta, do mózgu dociera krew z małą zawartością tlenu, mózg jest gorzej dotleniony. W następstwie tego dzieci mają trudności w skupianiu uwagi, pamięcią i kłopoty z nauką;
- wyłączenie nosa jako drogi oddechowej , a tym samym utrzymujące się niefizjologiczne położenie żuchwy (jama ustna jest otwarta czyli żuchwa obniżona) powoduje zwiotczenie jej mięśni co z kolei powoduje jej wysunięcie do przodu .i powstawanie zgryzów krzyżowych. Charakteryzują się one tym, że część zębów dolnych pokrywa zęby górne oraz występuje zaburzenie linii pośrodkowej dolnego łuku zębowego w stosunku do górnego. Na skutek tego możemy również zaobserwować zmiany w rysach twarzy tj. lekkie spłaszczenie wargi górnej lub zapadnięcie policzka po stronie zgryzu krzyżowego;
- dzieci mogą mieć problemy ze słuchem , ponieważ nieprawidłowe ułożenie kości żuchwy w stawie skroniowo–żuchwowym może powodować ucisk na znajdujący się w jej pobliżu otwór słuchowy i w konsekwencji gorsze słyszenie;
- nieprawidłowe oddychanie przez usta, powoduje , że powietrze przepływa ponad językiem utrudnia właściwą pionizację języka, w konsekwencji dziecko ma problemy z opanowaniem dźwięków mowy wymagających pionizacji ( unoszenia) języka np. sz, ż, cz, dź, l, r .
Zwracajmy więc uwagę jak nasze pociechy oddychają, aby zaoszczędzić im w przyszłości problemów, których przecież można uniknąć.
Oto kilka ćwiczeń oddechowych, których celem jest wydłużenie fazy wydechu i wdechu oraz utrwalenie prawidłowych nawyków oddychania.
Ćwiczenia powinny być wykonywane systematycznie, raz dziennie, nie dłużej niż trzy minuty.
- nasza buzia jest balonikiem, z którego wypuszczamy powietrze (długi dźwięk sssss)
- naśladujemy lokomotywę oddającą nadmiar pary (przedłużamy dźwięk szszszszsz)
- dmuchamy na zawieszone na nitkach papierowe zabawki (dmuchnij na nie mocno żeby fruwały)
- masz na stole rozsypane liście (rozdmuchaj je we wszystkie strony)
- zbuduj z klocków bramkę i wprowadź do niej – dmuchając przez słomkę papierową piłeczkę
- siadamy wygodnie na krześle, ręce kładziemy na udach, robiąc wdech nosem zaciskamy dłonie w pięści, przy wydechu powietrza ustami rozluźniamy dłonie
Anna Kucharska
logopeda, neurologopeda